MİMAR KEMALEDDİN HAKKINDA BİLMEK İSTEDİKLERİNİZ

Geçtiğimiz yüzyılda yetişen en önemli Türk mimarlarından biridir. Eserlerinin güzelliği onun ne derece büyük bir mimar olduğunun göstergesidir. Mesela Hababam Sınıfı filiminin çekildiği Çamlıca Kız Lisesi Mimar Kemaleddin’in eserlerinden biridir.  Mimar Ahmet Kemaleddin Bey (d. 1870, Acıbadem, İstanbul – ö. 13 Temmuz 1927, Ulus, Ankara), 20. yüzyılın başlarındaki çalışmalarıyla tanınan ve BirinciUlusal Mimarlık Akımı’nın önde gelen isimlerinden olan Türk mimar.

Orta sınıfa mensup bir ailenin tek çocuğu olarak İstanbul’un Acıbadem semtinde dünyaya gelen Ahmet Kemaleddin Bey, ilköğrenimine 1875′te İbrahim Ağa İbtidaiMektebi’nde başladı. Ortaöğrenimini 1881′de babasının görevi dolayısıyla gittikleri Girit’te sürdürdü; bir süre sonra ailesiyle birlikte İstanbul’da döndüler ve orta öğrenimini de burada bitirdi. Bu sırada mühendisliğe ilgi duymaya başladı ve 1887′de 17 yaşındayken Hendese-i Mülkiye Mektebi’ne (günümüzde İstanbul Teknik Üniversitesi) kaydoldu.

Mühendislik eğitimini birincilikle tamamladığı 1891′de, aynı okulda öğretim görevlisi olarak bulunan Alman akademisyen Jachmund’un asistanlığına atandı. Bu görevi dört yıl yürüten MimarKemaleddin, bu arada okul dışında özel bürosunu açarak ilk eserlerini tasarlamaya başladı. 1895′te mimarlık eğitimini geliştirmesi amacıyla hocası Jachmund’un desteğiyle ve devlet bursuyla Almanya’ya gönderildi ve Berlin’deki Charlottenburg Teknische Hochschule’ye (teknik yüksek okul, günümüzde Berlin Teknik Üniversitesi) iki yıl devam etti. Daha sonra iki buçuk yıl da çeşitli mimarlık bürolarında çalışarak deneyim kazandı.

1900′de İstanbul’a döndü ve öğretim üyeliğine tekrar başladı. Hocası Jachmund’un Türkiye’den ayrılmasının ardından, onun verdiği mimarlık derslerini üstlendi.

1908′de Osmanlı Mimar ve MühendisCemiyeti adıyla bu meslek dallarının Türkiye’deki ilk meslek odasını kuran Mimar Kemaleddin, II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Evkaf Nezareti İnsaat veTamirat Müdürü olarak çalışmalarına devam etti. “Şark Demiryolları Şirketi” adına dört tren istasyonu tasarladı. Bu şirket için ilk olarak Filibe Garı’nı tasarlayan mimar bu yapıda gösterdiği başarı nedeniyle, Selanik ve Edirne Garlarını tasarlamakla görevlendirilmiş, Selanik Garı’nın yalnızca temelleri atılmış, Edirne Garı ise genel olarak 1914’te kadar bitirilmiştir. Mimarın tasarladığı diğer istasyon olan Sofya Garı’nın II. Meşrutiyet’ten önceki gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır. Günümüzde Trakya Üniversitesi rektörlük binası olarak hizmet veren Edirne Garı’nın kesin tasarım yılı saptanamamışsa da, tasarımının II. Meşrutiyet’in ilk yıllarında tamamlandığı, inşaata Balkan Savaşı’ndan önce 1911-1912’de veya savaştan ve Edirne’nin geri alınmasından sonra 1913’de başlandığı, yapının 1914’de savaş nedeniyle yarım kaldığı, ancak Cumhuriyet’ten sonra,1930’da işletmeye açılabildiği bilinmektedir.

Tarihi yapıların restorasyonu ve yeni yapıların tasarımıyla ilgilendigi bu dönemde, Osmanlı mimarisinin ilkelerini inceledi ve kendi mimari üslubunu şekillendirdi ve ulusal mimari konusundaki düşüncelerini geliştirdi.

1910’ların başından ölümüne kadar yoğun bir tempoda çalışarak, hem Türkiye’de, yoğunluklu olarak da İstanbul’da, hem de yurtdışında eserler verdi ve mimari çalışmalarında bulundu. Mescid-iAksa’nın restorasyonu çalışmaları için bir süre için Kudüs’te kaldı ve Türkiye’ye dönüşünde yeni başkent Ankara’da kurulan yeni yapılar üzerinde yoğunlaştı.

Mimar Kemaleddin, 13 Temmuz 1927 tarihinde Ankara’da beyin kanaması sonucu vefat etti.

Mezarı Bayezid Camii haziresinde bulunmakta olup, 2007′de yeniden düzenlenerek anısına bir mezar anıtı eklenmiştir [2].

Mimari üzerine görüşlerini de içeren notları İlhan Tekeli tarafından 1997 yılında “Mimar Kemaleddin’in yazdıkları” başlığı altında kitaplaştırılmıştır.

Besteci İlhan Mimaroğlu’nun babasıdır.

Mimar Kemaleddin Bey, 16. yüzyılda yaşamış ve Beyazıt Camii’nin mimarlarından biri olması muhtemel meslektaşı Kemaleddin ile karıştırılmamalıdır.

ESERLERİ:

• Çamlıca Kız Lisesi İnşaatı
• Bostancı Camii inşaatı
• Bebek Camii inşaatı
• Yeşilköy Camii inşaatı
• Beyoğlu Kemer Hatun Camii
• Reşadiye Mektebi (günümüzde Eyüp Ortaokulu) inşaatı
• Sultan Reşad Türbesi inşaatı
• Gazi Osman Paşa Türbesi inşaatı
• Mahmut Şevket Paşa Türbesi inşaatı
• Ahmet Cevat Paşa Türbesi inşaatı
• Ali Rıza Paşa Türbesi inşaatı
• Hüsnü Paşa Türbesi inşaatı
• Fethiye Camii Koca Sinan Paşa Medresesi restorasyonu
• Laleli Harikzedegan (Tayyare) Apartmanları inşaatı
• İstanbul Birinci, İkinci, Üçüncü ve Dördüncü Vakıf Hanları inşaatı
• Gazi Üniversitesi Rektörlük Binası inşaatı
• İstanbul Üniversitesi kütüphanesi
• Filibe Gar Binası
• Edirne Gar Binası onarımı
• Bandırma Haydar Çavuş Camii’nin yeniden inşası
• Gazi Eğitim Enstitüsü binası inşaatı
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Müdürlüğü binası inşaatı
• Vedat Tek tarafından başlatılan Ankara Palas projesinin son seklini vererek tamamlanması
• Kudüs Mescid-i Aksa restorasyonu projelendirmesi (1922-1926)