Gayrimenkul; arsa, ev, işyeri, fabrika, bina gibi taşınmazların genel adıdır. Gayrimenkullerin geliştirilmesi konusunda ülkemizde son yıllarda faaliyetler giderek artmakta ve devam etmektedir. Büyük çaplı konut projeleri, alışveriş merkezleri bu gelişimin en büyük örneklerindendir. Özellikle, devletin Emlak GYO ve TOKİ projeleri de yatırımcıları desteklemekte ve gelişmeyi hızlandırmaktadır. Gayrimenluk geliştirme ve değerleme nedir, genel olarak göz atalım.
Gayrimenkul geliştirme ve değerleme nedir denildiğinde, bu konular birbirine bağlı olarak ilerlemektedir. Gayrimenkul geliştirme, nüfus artış, çekirdek aile yapısının artması ya da göç gibi sebepler ile konutlarda talepleri karşılayabilmek için yeni bir yapılandırmaya gidilmesidir. Gayrimenkul geliştirme yapılırken önemli olan çevreye zarar vermeden, toplumsal ihtiyacın karşılanması ve ekonominin canlanması yönünde olmalıdır. Sadece konutun değil, yolların, altyapının, çevrenin, çevrede ki hastane ve işyerlerinin gelişimi de bu sürecin içerisindedir. Gayrimenkul geliştirme aşamalar temelde 10 maddede toplanır.
- Arsanın seçilmesi
- Arsa ile ilgili hedeflerin belirlenmesi
- Fizibilite
- Mimari tasarım
- Bütçe ve maliyet planlaması
- Finansman
- İnşaat süreci
- Pazarlama süreci
- Satış aşaması
- Kapanış aşaması
Bu aşamaların her biri kendi içinde önemli ve aynı zamanda birbirleri ile de bağlantılıdır. Arsanın seçilmesi ile başlayan bu aşamalarda, arsanın, yeri, konumu çevre ile bağlantısı, sınırları, arsanın bulunduğu çevrenin nüfusu, ticari ve sanayi yapısı, arsanın kullanım ve tapu bilgilerinin araştırılması ve tüm evrakların toplanması ile başlar. Tüm verilerin toparlanması ile birlikte, hedeflerin belirlenmesi aşaması başlar. Ardından fizibilite çalışması yapılır. Bu aşamada arsanın tüm, ekonomik analizleri, çevresel analizleri, sosyal analizleri, pazar analizleri risk analizleri yapılır.
Fizibilite sonucunda alınan tüm raporlamalara göre mimari tasarım aşamasına sıra gelir. Bu aşama mimarlık ve mühendislik projelerinin hazırlanmasını içerir. Projelerle birlikte detaylı olarak bütçe ve maliyeti hesaplanan ve finansmanı yapılan arsa da inşaat aşaması böylelikle başlamış olur. İnşaat aşaması ile birlikte satış ve pazarlama aşaması da başlar. Tüm bunların ardından, eğer geliştirilen bir proje değilse kapanış aşaması ile birlikte gayrimenkul geliştirme sona erer.
Gayrimenkul değerleme, bina, konut, arsa, işyeri, fabrika gibi gayrimenkullerin değerlerini belirleme işidir. Bir gayrimenkulün uzman kişiler tarafından, alım-satım işlemi sırasında, gayrimenkule ait hak ve faydalarının tarafsız şekilde belirlenmesi şeklinde yapılır. Ülkemizde, gayrimenkul değerleme işi, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından, kanun yönetmelik ve yasal düzenlemeleri takip edilerek yapılmaktadır. Son 20 yılda gelişmeye başlayan, gayrimenkul değerleme işi Sermaye Piyasası kurulu ve Bankacılık Denetleme ve Düzenleme kurulunun yaptığı düzenlemeler ile finans sektöründe önemli bir yer almıştır. Gayrimenkul değerleme hizmeti veren firmalar, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenmektedir. Gayrimenkul Değerleme, içerisinde geçen değer sözü, durma göre; piyasa değeri, kira değeri, yatırım değeri, sigorta değeri gibi çeşitli şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple, değer, standart bir hale getirilemez.
Hızla gelişmekte ve gelişimini her geçen gün artarak sürdürmekte olan gayrimenkul konusunun en önemli unsurlarını, gayrimenkul geliştirme ve değerleme nedir başlığı ile kısaca bu şekilde özetleyebiliriz.
Ancak, tabi ki bu bahsettiğimizden çok daha içerikli ve kapsamlı bir konudur.